Yerköy’de Kullanılan Yöresel Kelimeler

YERKÖY’DE KULLANILAN YÖRESEL KELİMELER

–A–

aar: eğer

aar: ağır

aba: abla

abı: anne

ahseriye: ekseriye

aladdirig: elektirik

alaf: alev, ateş (Yerköy)

āle–: eğlemek (Yerköy)

aralaş–: ayırmak (Yerköy)

arhaba: akraba

āril–: ovalamak

āşam: akşam

āşamece: akşama kadar

aşāsı: aşağısı

ataş: ateş

ayah yolu: tuvalet (Yerköy)

ayle: aile

azzıh: azık, yiyecek

–B–

bahır basması: bakır basması,         bölgeye     ait bir tedavi şekli

baldırcan: patlıcan (Yerköy)

bāñ–: beğenmek, b.–iller: beğenirler

belle–: öğrenmek, b.ledim: öğrendim

beyhüdar ol–: ömrü uzun olmak

–D–

daarmen: değirmen

dāge: Bölgeye ait bir oyun ismi

dā–: değmek

deal: değil

dek gel–: denk gelmek

did–: ayırmak, yıpratmak

dil: anahtar (Yerköy)

diir diir ol–: Bir yüzeyde kabartı    şeklinde olmak

diñel–: ayakta durmak

direş–: inatlaşmak

diyne–: dinlemek

dıh–: sokmak (işe dıhdı) almak

doo–: dövmek

don: giysi

düun: düğün

düv–: dövmek

–E–

ecik: azıcık

ẹhaz: ikaz

ellaan: leğen

ellaçen: çeşitli, değişik (Yerköy)

ena: çiftin bölümü

eşgi: ekşi (XII–6)

eşgili: Bölgeye ait hamur işleri (Yerköy)

ever–: evlendirmek

goüs: göğüs

goynek: gömlek

ġozel: güzel

ġubar–: kabarmak, büyüklenmek

guççük: küçük

gudümsüz: uğursuz (Yerköy)

guddür–: otlatmak

ġufa: kova

ġurbe: gübre

ġuver–: bırakmak, salmak

–H–

haşlıh: harçlık

haşat et–: zarar vermek,               yıpratmak (Yerköy)

hedayeli: hediyeli

hele–: söylemek, konuşmak

helke: su taşınan kap

herk: tarlanın sürülmesi

heş: hiç

horanta: kalabaklık kişiler (Yerköy)

hindi: şimdi

hırtlak: gırtlak

hıyecannı: heyecanlı

huvardalıh: hovardalık

kirmen: yünden ip yapmaya             yarayan alet

kis: bir toprak çeşidi (Yerköy)

–L–

lomen: Numan

löbet: nöbet

–M–

mahat: makat, oturulan tahta oturak

malamat et–: rezil etmek

māsi–: önemsemek (Yerköy)

mārim: meğer

mıdara: sağlam olmayan (Yerköy)

mıhdar: muhtar

mırat: murat

millona: milyon

mintan: gömlek giysi

misir: mısır (Yerköy)

miyva: meyve

mühümlü: önemli, mühim

müzümsüz: luzumsuz (Yerköy)

–N–

nalla–: (argo) öldürmek

naşaal: ne şekilde

nebim: ne bileyim

nohtasını: noktasını

noor–: neyapmak

sava yap–: eylencelik oyun oynamak

seer: sefer

selbes: serbest

seleve: bedava, ucuz

seyrin–: dolaşmak

sıfınla–: kazmak (Yerköy)

sıır: sığır

sıtkı cannan: kötü kalple

sini: tepsi

somsuh: yumruk (Yerköy)

sona: sonra

sonamaniyim: daha sonra

sood: yüzünü asmak (Yerköy)

souh: soğuk

suvan: soğan (Yerköy)

suvatla–: ovmak

–Ş–

şehne: icra memuru

şıvġa: yaş çubuk

şikaat: şikayet

şilte: yatak içi

–T–

tala–: ateşe tutmak, tavlamak

tas: su içilen kap

tavlamak: ısıtmak, ateşe tutmak

telezon: televizyon

temelli: hayret bildiren bir edat

tınġırdad–: dalga geçmek

yuha: yufka, ince (Yerköy)

yuharı: yukarı

yusek: yüksek

yul–: yıkamak

yuvallah: yuvarlak

yülü–: sakal için kazımak kesmek

yüzerlik: geline yakılan ot

yüzübar: yüzsüz, yüze gelen (Yerköy)

–Z–

zabanan: sabahleyin

zahmeri: zemheri ayı, bölge ağzında kış

zırzap: düğünde oyun yapan kişi

zoruh–: zorlamaka

zopa: sopa

zoytarı: soytarı

zöhre: Zehra (Yerköy)

zöhür: sahur (Yerköy)
bibi: hala, babanın kardeşi (Yerköy)

biş–: pişmek, b.–ir: pişir

bodu: kaz (Yerköy)

boon: bu gün

borüne: böğürüne

bulgurlama: Bölgeye ait bir hastalık

buñaz: boğaz (Yerköy)

bürük: çarşaf, örtü

–C–

cerek: kalın tahta

ceyran: elektirik

cılbah: çıplak

cıncıh: cam

comba: acemi, çaylak

çuluh: hindi

cuvara: sigara

–Ç–

çabıt: bez parçaları (Yerköy)

çālaraı: bölgede oynanan bir oyun aleti

çalma: üzümden yapılan reçel

çayla–: çay vermek

çemkir–: surat asmak, ç.–yor: surat asıy

çıbıhla–: çubuklamak

çim–: yıkanmak (Yerköy)

çölmek: çömlek

–G–

ġabıt: yatak içi

ġah–: kalkmak

ġambırsevi: kambur gibi (Yerköy)

ġaramet: iftira (Yerköy)

ġaribse–: özlemek (Yerköy)

ġatırdırnaa: katırtırnağı bir çeşit çiçek

ġarayavşanı: Bölgeye ait bir ot cinsi

ġavla–: kavlamak

ġavır–: kavurmak

ġạvur: yabancı

ġılavla–: parlatmak

ġımraş–: kıpırdamak

ġırhla–: kırklamak; doğum adeti

giçiş–: kaşınmak

ġobel: genç oğlan delikanlı (Yerköy)

gocuñ–: alınmak (Yerköy)

gōde: govde

ġoñşu: komşu

ġoş–: göç

–I–

ıh–: çökmek

ıramazan: ramazan

ıyıy: eğe

–İ–

ibdille: öncelikle

ice: iyice

ii: iyi

ilisdir: süzgeç

inne: iğne

ipti: önce

irat: rahat

irkek: erkek

irezil: rezil (Yerköy)

işlik: içlik

–K–

kaat: kağıt

kaırt: kağıt (Yerköy)

kele: seslenme edatı (Yerköy)

kiriz: düğün çırağı

kosnü: köstebek

kosnü ocā: hastalığın tedavi edildiği yer

koy: köy

ķullaph: lakap (Yerköy)

kutule–: kütülemek

–O–

ohul: okul

ol: oğul

onan sona: ondan sonra

onar: onlar

osüzük: öksüzüz

osun: olsun

–Ö–

öle: öyle

öndüç: ödünç (Yerköy)

ötā: öteki

–P–

pahla: bakla

patla: balta

peli: pehli, düğün yemeklerinde yapılan et

pendir: peynir

pisiklet: bisiklet

–R–

ramatlıh: rahmetlik

rāva: yaman, çok iyi

–S–

sā: sağ, hayatta

saab ol–: sahip olmak

sañısız: düşüncesiz, sorumsuz (Yerköy)

topahla–: topaklamak

toplu: pencere (Yerköy)

tor: acemi

tükan: dükkan (Yerköy)

–U–

uçuhla–: korkmak (Yerköy)

uçun: için (Yerköy)

urġan: ip, halat

–Ü–

üccüz: üç yüz

üsberle–: üstelemek (Yerköy)

üş: üç

–V–

velespit: bisiklet (Yerköy)

–Y–

yadırġı: yabancı (Yerköy)

yaab: Yakup

yapın–: alışmak, uyum sağlamak

yenikle–: tekrarlamak (Yerköy)

yelig–: düzgün durmamak (Yerköy)

yien: yeğen

yimi: yirmi sayı